Situatiebeschrijving: De Provincie Utrecht wil de energietransitie versnellen en wil daartoe verkennen welke financiële instrumenten daarvoor nodig zijn
De energietransitie verloopt nog niet in het gewenste tempo. Ook niet in de Provincie Utrecht. Bij de opgave om Utrecht te voorzien van CO2-neutrale energie in 2050 zijn verschillende partijen betrokken. Allereerst inwoners en bedrijven, daarnaast private partijen in de energiesector (energieleveranciers en installatiebedrijven bijvoorbeeld), semi-publieke instellingen (netwerkbeheerders, woningcorporaties), financiële organisaties (banken, investeerders, fondsen) en vier overheidslagen (Europa, Rijk, gemeenten en provincies). De overheidspartijen vervullen een regisserende, regulerende en stimulerende rol, aanvullend op wat particuliere/private partijen doen.
Op onderdelen komt de energie- en warmtetransitie al (aardig) goed op gang, zie bijvoorbeeld het aantal elektrische auto’s, warmtepompen en zonnepanelen op daken van particulieren. Op andere onderdelen is versnelling nodig. Soms komt dit doordat er sprake is van marktfalen (bijvoorbeeld bij investeringen met een langetermijnperspectief en onzekerheden in wet- en regelgeving). Soms zijn er andere oorzaken.
Er ligt een gat tussen de abstracte doelformulering op landelijk niveau en de concrete uitvoering in straten en wijken. Daar waar de Rijksoverheid té ver af staat, ontbreekt het gemeenten aan uitvoeringskracht en financiële middelen om voldoende massa te maken. Uit een eerder onderzoek van Rebel1 bleek ook dat er extra financiering nodig is voor ‘transitieopgaven’ (projectfinanciering), waaronder thema’s als geothermie, aquathermie, waterstof, power2gas, warmtenetten en smart grids.
In het programma energietransitie van de Provincie Utrecht is opgenomen dat nieuwe financiële instrumenten worden verkend om thema’s te versnellen en waar kansrijk in concrete voorstellen worden uitgewerkt. Dat is het centrale vraagstuk in dit onderzoek.
